Een hooggevoelig persoon is geboren met een sterke gevoeligheid. Het zenuwstelsel is gevoeliger, verfijnder. Prikkels vanuit de omgeving worden meer en gedetailleerder waargenomen, verwerkt en gecombineerd. Dit kan zich uiten op fysiek, zintuiglijk, emotioneel, intuïtief, kunstzinnig, intermenselijk en spiritueel gebied. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 15-20% van de mensen hooggevoelig is.

Een hoog gevoelig of sensitief kind (HSK) is bedachtzamer en gevoeliger en raakt makkelijker overmand door heftige emoties dan het gemiddelde kind. Hoewel een hooggevoelig kind vaak creatief en slim is, krijgt het geregeld het label angstig, geremd en zenuwachtig te zijn.

Hooggevoeligheid is niets nieuws en geen hype, het hoort bij het mens-zijn en is door vooraanstaande psychologen zoals C.G. Jung al in 1913 benoemd. De Amerikaanse psychologe Elaine Aron geeft sinds 1996 brede bekendheid aan dit begrip, met haar boeken over Highly Sensitive Persons (HSP).

Een hooggevoelig kind dat opgroeit in deze wereld met veel prikkels, indrukken, actie en eisen, waar het vaak ook nog eens verkeerd begrepen of zelfs onterecht gemedicaliseerd wordt, heeft het niet altijd gemakkelijk. Een hooggevoelig kind heeft een andere manier van ondersteuning nodig om tot een krachtige en evenwichtige volwassene op te groeien.

Hoe kun je herkennen of je kind hooggevoelig is? Onderstaande lijst geeft een aantal kenmerken van hooggevoelige kinderen:
•   Neemt subtiele veranderingen snel waar (in beeld, geluid, sfeer etc)
•   Heeft oog voor detail: ziet een kleine kruimel bijvoorbeeld nog op de grond liggen.
•   Schrikt al snel van (plotselinge) geluiden.
•   Is gevoelig voor schoonheid: kleurencombinaties, inrichting, natuur.
•   Raakt overrompeld door plekken waar veel mensen zijn.
•   Raakt snel gestrest bij veranderingen of onverwachte gebeurtenissen.
•   Is sfeergevoelig: reageert sterk als de sfeer bijvoorbeeld beladen is.
•   Merkt emoties bij anderen op: verdriet, onzekerheid, irritaties.
•   Lijkt gedachten te kunnen lezen.
•   Is erg begaan met anderen. Bijvoorbeeld: wordt verdrietig als de ander verdrietig is.
•   Presteert beter wanneer anderen niet meekijken.
•   Wil het in de ogen van anderen graag goed doen.
•   Heeft de neiging om de eigen behoeften weg te cijferen t.b.v. de behoeftes van anderen.
•   Is bang om iets verkeerd te doen: doet erg zijn/haar best en raakt overstuur bij het maken van ‘foutjes’.
•   Is vaak perfectionistisch. Bijvoorbeeld: gooit kleurplaat weg als het even buiten de lijntjes komt.
•   Heeft last van kriebelende of prikkende kleding.
•   Leert meer van een vriendelijke terechtwijzing dan van strenge straf;
•   Raakt diep gekwetst door negatief commentaar van anderen.
•   Heeft een diepe beleving: stelt diepzinnige vragen en maakt wijze opmerkingen ‘uit het niets’
•   Heeft sterke behoefte aan harmonie: heeft een fijne sfeer nodig om te kunnen ontspannen.
•   Raakt vertederd door kleine dingen: bloemetjes, beestjes etc.
•   Heeft een groot hart: geeft graag uitingen van liefde.
•   Heeft een groot rechtvaardigheidsgevoel.
Herken je ongeveer 12 of meer van deze kenmerken bij je kind? Dan is de kans groot dat hij of zij hooggevoelig is.

De meeste (zo’n 70%) hooggevoelige kinderen zijn introvert, wat je misschien vooral zou verwachten: rustige kinderen die liefst meer op de achtergrond blijven. Zo’n 30% van de hooggevoelige kinderen zijn echter extravert van aard: meer naar buiten gericht, actief en willen graag en veel contact maken. Deze laatste combinatie van eigenschappen kan een extra uitdaging zijn. Deze hooggevoelige kinderen zijn zowel hooggevoelig als strong-willed. Deze groep wordt ook wel aangeduid als hss: high sensation seekers. Bij deze kinderen staat het enthousiasme en ontdekken voorop, waardoor de eigenschap hooggevoeligheid minder snel herkend wordt. Het kind zoekt de prikkels actief op en geniet ervan, maar kan ook overweldigd of uitgeput raken wanneer het systeem overprikkeld raakt. Het zenuwstelsel kan dan alle prikkels van de ervaringen die het kind ontdekkend opdoet echter niet goed aan. Hierdoor kan het kind ‘omslaan als een blad’ en ‘ineens’ een emotionele uitbarsting krijgen.

Het is goed om te weten welk type je kind is om hem/haar op een juiste manier te kunnen ondersteunen.